Endonezya’da neofaşist hevese karşı demokratik direniş

Bizler, Endonezyalı gruplar, örgütler, aktivistler ve bireyler olarak, Endonezya Parlamentosunun revize edilen Endonezya Ulusal Silahlı Kuvvetler Yasası’nı (UU TNI) yasallaştırmasını öfke ve kınama ile karşılıyoruz. Bu yasa Endonezya’da demokrasi, insan hakları ve sivil üstünlüğe vurulan yıkıcı bir darbeye işaret etmekte, militarizme doğru tehlikeli bir kayışın ve Suharto rejiminin karanlık günlerini anımsatan neofaşist eğilimlerin yükselişinin sinyallerini vermektedir.

Şimdi yasalaşan revize edilmiş UU TNI, orduya kolluk kuvvetlerine, terörle mücadeleye ve sivil işlere müdahale etmesi için benzeri görülmemiş yetkiler veriyor. Endonezya toplumunun bu bariz militarizasyonu, onlarca yıllık demokratik ilerlemeyi ortadan kaldırma, muhalefeti bastırma ve insan hakları ihlallerini kurumsallaştırma tehdidinde bulunuyor. Askeri ve sivil roller arasındaki sınırı aşındıran bu yasa, otoriterliği pekiştirmekte ve demokrasinin temellerini zayıflatmaktadır.

Tarihsel paralellikleri görmezden gelemeyiz. Suharto’nun ordu destekli diktatörlüğü (1966-1998) altında Endonezya, yaygın insan hakları ihlalleri, yolsuzluk ve demokrasinin bastırılması ile karakterize edilen acımasız bir rejime katlandı. Ordu ya da TNI, Suharto’nun otoriter yönetiminin temel direğiydi ve hem siyasi bir uygulayıcı hem de bir baskı aracı olarak hareket ediyordu. Rejimin faşist eğilimleri muhalefeti susturdu, kişisel kazanç için kaynakları sömürdü ve Endonezyalıların bugün hâlâ boğuştuğu bir travma ve adaletsizlik mirası bırakarak sistemik yolsuzluğu kökleştirdi.

Revize edilen UU TNI bu karanlık dönemi yeniden canlandırma riski taşımaktadır. Ordunun sivil işlerdeki rolünü genişleten yasa, Suharto döneminin militarizmine, yolsuzluğuna ve otoriterliğine geri dönüşün yolunu açıyor. Bu sadece geriye doğru bir adım değil, ordunun bir baskı aracı haline geldiği neofaşizme doğru bir sıçramadır.

Militarizmin tehlikeli bir devamı

Tartışmalı bir geçmişe sahip eski bir general olan Prabowo Subianto’nun siyasi yükselişi göz önüne alındığında, bu yasanın zamanlaması son derece endişe vericidir. Suharto döneminde yüksek rütbeli bir subay olarak görev yapan Prabowo, 1998 yılında demokrasi yanlısı aktivistlerin kaçırılması ve Doğu Timor ve Papua’daki zulümler de dahil olmak üzere çok sayıda insan hakları ihlaline karışmıştır. Prabowo’nun şu anda Endonezya devlet başkanı olarak siyasi yükselişi, ülkede militarizm ve otoriterliğin yeniden canlanması konusunda ciddi endişelere yol açmaktadır.

Prabowo’nun Suharto rejimiyle yakın bağları olan bir askeri lider olarak geçmişi, revize edilen UU TNI’nin tehlikelerinin altını çizmektedir. Prabowo’nun başkanlığı, orduya verilen geniş yetkilerle birleştiğinde, demokrasinin aşınması ve otoriter uygulamaların normalleşmesi için mükemmel bir fırtına yaratmaktadır. Bu yasa sadece Prabowo’nun Endonezya için militarist vizyonunu yansıtmakla kalmıyor, aynı zamanda sivillere, aktivistlere ve siyasi muhaliflere karşı askeri güç kullanımını meşrulaştırma tehdidinde bulunuyor.

Bu yasaya cesurca karşı çıkan Endonezya halkı -öğrenciler, aktivistler, insan hakları savunucuları ve demokratik toplum örgütleri- ile sarsılmaz bir dayanışma içindeyiz. Özgür ve demokratik bir Endonezya’nın özlemlerini temsil eden seslerimiz, halkının iradesi yerine militarizasyonu önceleyen bir hükümet tarafından görmezden gelinmektedir.

Derhal harekete geçilmesini talep ediyoruz:

1. Revize edilmiş UU TNI hemen yürürlükten kaldırılsın: Endonezya hükümeti bu tehlikeli yasayı derhal iptal etmeli ve ordunun sivil yaşamdaki rolünü genişletmeye yönelik tüm çabaları durdurmalıdır.
2. Ordu, sivil otoriteye teslim olsun: Ordu, her demokratik toplumda olması gerektiği gibi sivil otoriteye tabi olmalıdır. Ordunun rolü kesinlikle ulusu dış tehditlere karşı savunmakla sınırlı olmalıdır.
3. Militarizasyonu sona erdirin ve insan haklarını koruyun: Endonezya hükümeti, revize edilen UU TNI’nin muhalefeti bastırmak, aktivistleri hedef almak veya insan haklarını ihlal etmek için kullanılmamasını sağlamalıdır.
4. Halkın direnişine saygı gösterin: Hükümet, bu yasayı protesto eden milyonlarca Endonezyalıyı dinlemeli ve onlara itaat etmeli ve seslerini susturmaya yönelik her türlü girişimi reddetmelidir.
5. Küresel hesap verebilirlik: Uluslararası toplum, insan hakları ihlalleri veya demokratik gerileme de dahil olmak üzere bu yasanın sonuçlarından Endonezya hükümetini sorumlu tutmalıdır.

Bu makalenin yazıldığı tarihten bu yana, TNI Yasası’nın yürürlüğe girmesinin ardından en az 19 şehirde eş zamanlı olarak protesto gösterileri düzenlendi: Jakarta, Bandung, Manado, Pekanbaru, Yogyakarta, Makassar, Padang, Pontianak, Semarang, Samarinda, Medan, Papua, Ambon, Surabaya, Malang, Lampung, Bali, Palembang ve Aceh. Bu protestolar sırasında polis tarafından aşırı şiddet kullanımı da söz konusu olmuştur. Bu şiddetin hedefleri halk, anarşistler, öğrenciler, gazeteciler ve hatta motosiklet sürücüleri gibi rastgele kişilerdi. Protestoların düzenlendiği hemen hemen her şehirde polis şiddeti yaşandı. Hükümet politikalarını ve icraatlarını eleştirmesiyle tanınan bir haber ajansı (TEMPO), içinde kesik bir domuz kafası bulunan bir paket alarak terörize edildi.

Uluslararası topluma

Revize edilen UU TNI’nin yasallaşması sadece Endonezya’nın sorunu değil, küresel bir krizdir. Endonezya, Güneydoğu Asya ve ötesinde demokrasi ve insan hakları mücadelesinde kritik bir rol oynamaktadır; dolayısıyla Endonezya’da militarizm ve neofaşizmin yükselişi bölgesel istikrarı tehdit etmekte ve dünya genelindeki otoriter rejimler için tehlikeli bir emsal teşkil etmektedir.

Endonezya halkı, ülkelerinin Suharto döneminin militarizmine, yolsuzluğuna ve otoriterliğine geri dönmesine izin vermeyecek kadar çok mücadele etmiş ve demokrasi için çok fazla fedakarlıkta bulunmuştur. Endonezya’da neofaşizm yükselirken sessiz kalamayız. Birlikte direnmeli, mücadele etmeli ve Endonezya halkıyla dayanışma içinde olmalıyız.

Uluslararası topluma çağrıda bulunuyoruz

Endonezya’nın otoriter dönüşünü kınayın: Revize edilen UU TNI’yi ve onun demokrasi ve insan haklarına yönelik tehdidini kamuoyu önünde kınayın.

Endonezya halkının yanında durun: Militarizasyona direnen ve demokrasi için mücadele eden cesur aktivistleri, öğrencileri ve örgütleri destekleyin.

Yaptırımlar dayatın: Endonezya hükümetine bu yasayı yürürlükten kaldırması ve demokratik ilkeleri desteklemesi için baskı yapmak üzere diplomatik, ekonomik ve siyasi araçları kullanın.

İhlalleri izleyin ve ifşa edin: Bu yasanın uygulanmasından kaynaklanan her türlü insan hakları ihlalini veya antidemokratik eylemi belgeleyin ve ifşa edin.

Ülkenizdeki Endonezya büyükelçiliğine gidin ve onları istediğiniz şekilde uyarın.